بررسی مبادی واردات محصولات اساسی کشاورزی
گروه «کشاورزی» اندیشکده اقتصاد مقاومتی، یک گزارش سیاستی تحت عنوان «بررسی مبادی واردات محصولات اساسی کشاورزی» منتشر کرده است.
گزارش سیاستی یکی از انواع تولیدات اندیشکده است که با هدف طرح مختصر و مفید یک مسئله و ارائه پیشنهاد برای حل آن، ویژه تصمیم‌گیران تهیه می‌شود.
در خلاصه مدیریتی این گزارش آمده است:
جمهوری اسلامی ایران سالانه حدود ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار صرف واردات محصولات اساسی کشاورزی شامل گندم، برنج، ذرت، جو، غذای دام، روغن، دانه‌های روغنی، گوشت و شکر می‌نماید. اما به دلیل عدم برنامه‌ریزی هوشمندانه در این زمینه، بازار ایران در این محصولات، بدون توجه به اولویت‌های راهبردی کشور در اختیار دیگر کشورها قرار گرفته است. در چنین وضعیتی، زمانی که کشور تحت فشار و تحریم‌های ظالمانه غرب قرار می‌گیرد، ابتکار عمل در مدیریت واردات محصولات اساسی کشاورزی را از دست می‌دهد و این کشورها را از منفعت اقتصادی قابل توجهی بهره‌مند می‌کند؛ مسئله‌ای که امنیت غذایی کشور را به خطر می‌اندازد.
در حال حاضر متولیان بخش بازرگانی کشور، راهبرد دقیقی در تعیین شرکای تجاری در دستور کار قرار نداده‌اند؛ این درحالیست که عمده کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکا، در این زمینه راهبردهای مشخصی دارند. به عنوان نمونه در این کشورها، تعرفه‌های بالایی برای واردات محصولات کشاورزی وضع شده که قیمت محصولات وارداتی را بسیار بالا برده است؛ در مقابل این کشورها تخفیفات تعرفه‌ای را تنها برای برخی کشورها در نظر می‌گیرند که آنها را به‌عنوان مبادی هدف انتخاب کرده‌اند.
برای پایان دادن به این وضعیت و تثبیت امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران، لازم است علاوه بر برنامه‌ریزی برای تولید داخلی این کالاها، مطابق با ماده ۶ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، مبادی واردات بر اساس اولویت‌هایی همچون «روابط سیاسی مناسب»، «اولویت قرار دادن کشورهای همسایه و منطقه»، «روابط تجاری دوسویه»، «توان تولید قابل اطمینان»، «روابط آمریکا با کشورها» و «اقتضائات خاص تحریم» بازطراحی گردد. در این زمینه اولویت اصلی ایران، کشورهای حاشیه دریای خزر از جمله روسیه و قزاقستان هستند که ضمن بهره‌مندی از ظرفیت تولیدی بالفعل و بالقوه لازم، امکان برقراری تجارت با ایران در قالب سازوکارهای مستقل از نظام مالی آمریکا را نیز دارند. کشورهای پاکستان، هند و چین نیز در این خصوص در اولویت بعدی قرار دارند.
آمار میزان واردات ایران و میزان صادرات کشورهای جهان در کالاهای اساسی کشاورزی، نشان از آن دارد که امکان تغییر مبادی بیش از نیمی از واردات این محصولات در کوتاه مدت فراهم است و در بلندمدت نیز به شرط برنامه‌ریزی هوشمندانه و انعقاد قراردادهای مناسب با کشورهای تولیدکننده اصلی، می‌توان بخش عظیمی از نیازهای ایران به واردات محصولات اساسی کشاورزی را در قالب توافقنامه‌های تجارت دوجانبه از کشورهای همسو، همسایه و منطقه تأمین کرد.
واردات محصولات اساسی کشاورزی ایران می‌تواند به‌عنوان اهرمی جهت صادرات تولیدات داخلی به کشورهای طرف قرارداد، در مذاکرات در نظر گرفته شود. چنانکه ایران ظرفیت‌های صادراتی خود را متناسب با بازارهای کشورهای هدف توافقنامه‌های تجاری، که بنا دارد محصولات اساسی کشاورزی خود را از آنها وارد نماید، تعیین کند، می‌تواند در مذاکرات، تضمین خرید محصولات طرف مقابل در بلندمدت و میان‌مدت را به خرید محصولات ایرانی با کیفیت و مورد نیاز کشور مقابل از ایران منوط نماید. در این صورت علاوه‌بر تأمین محصولات اساسی کشاورزی مورد نیاز ایران از بهترین گزینه ممکن، عمق روابط افزایش خواهد یافت و بر میزان صادرات غیرنفتی کشور افزوده می‌شود.
