خلق پول هدفمند؛ رهیافتی از نظریه پولی تولید
گروه «پول و بانک» اندیشکده اقتصاد مقاومتی، یک گزارش سیاستی تحت عنوان «خلق پول هدفمند؛ رهیافتی از نظریه پولی تولید» منتشر کرده است.
گزارش سیاستی یکی از انواع تولیدات اندیشکده است که با هدف طرح مختصر و مفید یک مسئله و ارائه پیشنهاد برای حل آن، ویژه تصمیم‌گیران تهیه می‌شود.
در خلاصه مدیریتی این گزارش آمده است:
تولیدکنندگان در حال حاضر با چالش های متعددی مواجه هستند؛ یکی از مهمترین این چالش‌ها، کمبود سرمایه در گردش و نقدینگی است. علاوه بر بخش تولید، پروژه های کلان و عمرانی کشور نیز معطّل تامین مالی بوده و به دلیل کمبود بودجه دولت، عملا متوقف شده‌اند. از طرف دیگر در شرایط فعلی، امکان تامین مالی خارجی به سهولت و در ابعاد بزرگ و مورد نیاز اقتصاد ایران، وجود ندارد. در چنین وضعیتی، ضروری است از ابزارهای پولی جهت هدایت نقدینگی و اعتبارات بانکی، به عنوان یک نهاده تولید، به بهترین شکل استفاده شود.
در این راستا، یکی از نظریات پولی که در چارچوب الگوی بانکداری مدرن طراحی شده «نظریه پولی تولید» است. بر اساس اين نظريه «چرخه تولید دارای ماهیتی پولی است» که از خلق پول آغاز می‌شود و با امحاء پول پایان می‌یابد. بنابراین جریان تولید برای اینکه شکل بگیرد، نیاز به سرمایه دارد و بانک با خلق پول می‌تواند این سرمایه را تامین می‌کند. در واقع نظریه پولی تولید بیان می‌کند که اگر نقدینگی جدید که در فرآیند پرداخت وام توسط بانک‌ها خلق شده، به صورت هدفمند به فعالیت‌های مولّد تخصیص یابد، منجر به رونق تولید و خلق ثروت و درنتیجه به‌جاگذاری تأثیرات ماندگار بر بخش حقیقی اقتصاد خواهد شد.
در واقع نظریه پولی تولید، خط بطلانی بر نظریات قدیمی و متعارف پولی می‌کشد و تئوری خنثایی پول را با چالش مواجه می‌نماید. علاوه بر این، نظریه پولی تولید بر اساس واقعیت‌های بانکداری مدرن و شرایط حال حاضر نظام بانکی در کشورها طراحی شده که طبق آن، بانک‌ها برای وام‌دهی نیازی به سپرده ندارند و می‌توانند بدون اینکه سپرده داشته باشد، تسهیلات پرداخت کنند.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته از جمله آلمان، ژاپن، کره‌جنوبی و چین، از نظریه پولی تولید و مبانی و مصادیق آن در عمل استفاده شده است؛ این کشورها در دوره‌های خاص مانند پایان جنگ و زمانی که با رکود و بیکاری بسیار زیاد دست به گریبان بوده‌اند، با اعمال سیاست‌های خلق پول و هدایت آن به سمت بخش های تولیدی، توانستند رشد اقتصادی قابل توجهی را محقق نمایند.
در حال حاضر که کشور ما نیز با مسائلی همچون رکود ناشی از کمبود سرمایه در گردش واحدهای تولیدی در چالش است، استفاده هوشمندانه از نظریه پولی تولید مبتنی بر تجربیات موفق دیگر کشورها و با الگوگیری از آنها، می‌تواند زمینه را برای رشد اقتصاد و رونق تولید فراهم نماید.
