نامه اندیشکده اقتصاد مقاومتی به رئیس بنیاد مستضعفان: ۳ روش برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه بدون نیاز به تشکیل بانک جدید
جناب آقای دکتر فتاح
رئیس محترم بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
سلام علیکم
احتراما؛ طی هفته های اخیر جنابعالی نسبت به لزوم تاسیس بانک قرض الحسنه برای بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، مباحثی را مطرح نموده و در آخرین اظهارنظر بیان کردید که این کار (پرداخت تسهیلات قرض الحسنه) با بانک وابسته به بنیاد مستضعفان (بانک سینا) امکانپذیر نبوده چرا که پرداخت تسهیلات قرض الحسنه سودده نیست و لذا ممکن است سایر سهامداران بانک سینا، با این اقدام مخالف باشند. در این زمینه، نکات زیر را به استحضار می‌رساند:
یک) در خصوص «درآمدزایی» بانک‌های قرض الحسنه، این پیشفرض وجود دارد که بانکداری قرض الحسنه زیان ده است، یا در بهترین حالت سودی ندارد. حال آنکه بررسی‌های کارشناسی و تجارب موجود در کشور نشان می‌دهد بانکداری قرض‌الحسنه نیز مانند بانکداری تجاری سودآور است؛ چراکه آنچه مهم است، تفاوت نرخ سود سپرده و نرخ سود تسهیلات است. در واقع درآمد بانک، در زمانی که نرخ سود سپرده و تسهیلات به ترتیب ۲۰ و ۲۴ درصد باشد (تسهیلات سرمایه گذاری)، با زمانی که این دو نرخ ۰ و ۴ درصد است (تسهیلات قرض الحسنه)، تفاوتی ندارد.
دو) در خصوص «سپرده گیری» در بانک های قرض الحسنه، این نگرانی وجود دارد که با توجه به اینکه سود سپرده در بانک قرض الحسنه صفر است اما سایر بانک‌ها به سپرده‌ها سود پرداخت می‌کنند، سپرده‌ها از بانک خارج خواهد شد. این درحالیست که تجربه بانکداری قرض الحسنه و نمونه های موجود آن در کشور حاکی از آن است که این الگو، برای بخش قابل توجهی از سپرده‌گذاران جذابیت دارد و زمینه اعطای تسهیلات ارزان به آنها را فراهم می‌کند. لذا لزوما سپرده های بانکی کاهش پیدا نمی کند و در صورت استفاده از الگوهای هوشمندانه، سپرده گیری قابل مدیریت خواهد بود؛ آن هم در شرایطی که بنیاد مستضعفان بنا دارد بخشی از منابع لازم برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه را خود تامین نماید.
با توجه به موارد فوق و دغدغه آن نهاد محترم مبنی بر اعطای تسهیلات قرض الحسنه، نیازی به تاسیس بانک جدید وجود ندارد و با استفاده از ظرفیت های موجود، می توان در این زمینه اقدام کرد. در این راستا، پیشنهادهای زیر مطرح می شود:
یک) تبدیل بانک سینا به بانک قرض الحسنه: مطابق با بررسی های کارشناسی و نکات فوق الذکر، امکان تبدیل بانک سینا به بانک قرض الحسنه، بدون اینکه خللی در مدیریت این بانک و منابع آن ایجاد شود، وجود دارد. این اقدام علاوه بر رفع دغدغه بنیاد مستضعفان برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه، منجر به ایجاد الگویی در بانکداری می‌شود که توسط دیگر بانک‌ها نیز قابل استفاده خواهد بود و می‌تواند تحولی در نظام بانکی کشور و مدیریت آن به وجود آورد.
دو) تشکیل صندوق قرض الحسنه ذیل بانک سینا: در صورت عدم وجود امکان تبدیل بانک سینا به بانک قرض الحسنه، تشکیل یک صندوق قرض الحسنه ذیل این بانک با مدیریت مستقل از بانک، دغدغه پرداخت تسهیلات قرض الحسنه را مرتفع نموده و از مسیر آن با تجمیع دیگر سپرده های قرض الحسنه بانک و منابع بنیاد مستضعفان، قدرت پرداخت تسهیلات افزایش خواهد یافت.
سه) تشکیل صندوق قرض الحسنه ذیل بنیاد مستضعفان: حداقلی ترین اقدام که البته نسبت به دو اقدام قبلی، با توجه به اینکه نیاز به مقدمات بیشتری دارد، تا حدی پیچیده تر است، تشکیل یک صندوق قرض الحسنه ذیل بنیاد مستضعفان و به طور کامل مستقل از بانک سینا خواهد بود. در این صورت می توان با طراحی های نوآورانه، از ظرفیت صندوق جدید در راستای اهداف مدنظر به بهترین شکل استفاده نمود.
اندیشکده اقتصاد مقاومتی آماده است در طراحی و اجرای پیشنهادات مطرح شده با بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی همکاری لازم را داشته باشد.
رونوشت:
دکتر ایروانی، معاون محترم نظارت و حسابرسی دفتر مقام معظم رهبری (مدظلّه)؛ جهت اطلاع