بررسی چالش‌ها و راهکارهای حفظ و ارتقای مرغ لاین آرین

دسته: کشاورزی, گزارش کارشناسی تاریخ: ۱۰ اسفند ۱۴۰۱ کدمطلب: ۶۱۳۳

گروه «کشاورزی» اندیشکده اقتصاد مقاومتی، یک گزارش کارشناسی تحت عنوان «بررسی چالش‌ها و راهکارهای حفظ و ارتقای مرغ لاین آرین» تهیه کرده است.

گزارش کارشناسی یکی از انواع تولیدات اندیشکده اقتصاد مقاومتی است که با هدف بحث و بررسی کارشناسی حول یک موضوع مشخص، ویژه تصمیم‌گیران و مسئولین تهیه می‌شود.

در خلاصه مدیریتی این گزارش آمده است:

بر اساس آمار وزارت جهادکشاورزی در سال ۱۴۰۰ میزان تولید گوشت مرغ در کشور ۲.۶ میلیون تن بوده که به طور کامل نیاز کشور را پوشش داده است. جوجه یک روزه گوشتی اصلاح نژاد شده نهاده اصلی در زنجیره تولید گوشت مرغ است. آمارها نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر به طور متوسط حدود ۹۰ درصد از جوجه یک روزه مورد نیاز کشور از محل واردات و مابقی از طریق منابع داخلی تامین شده است.

تولید جوجه یک روزه اصلاح نژاد شده به ترتیب وابسته به گله لاین، اجداد و مرغ مادر است؛ گله لاین بخش اصلی اصلاح نژاد برای تعیین شاخص‌های عملکردی جوجه‌های گوشتی است. تمام صفات و ویژگی‌های اقتصادی بروز یافته در جوجه گوشتی به صورت خالص در گله‌های لاین وجود دارد و در نتیجه تلاقی‌ها، این صفات به نسل‌های بعدی یعنی اجداد، مرغ مادر و جوجه‌های گوشتی انتقال می‌یابند. بنابراین بدون وجود گله‌های لاین امکان تکرار صفات اقتصادی مرغ‌های گوشتی وجود ندارد و این گله‌های لاین هستند که به دلیل خلوص صفات می‌توانند مجددا نسل‌های بعدی جوجه گوشتی با همان ویژگی‌های اقتصادی و فنی را تولید کنند.

بررسی وضعیت گله‌های لاین در جهان نشان می‌دهد تعداد کشور‌های صاحب علم و فناوری مرغ لاین محدود است و در حال حاضر تنها دو شرکت بزرگ و چند ملیتی آویاژن و کاپ دارای لاین اقتصادی هستند و گوشت مرغ جهان را از طریق صادرات گله‌های اجداد تامین می‌کنند.

در ایران نیز گله لاین مرغ گوشتی با نام «آرین» وجود دارد که در دهه ۷۰ با پیگیری وزارت کشاورزی از طریق شرکت «یوری برید» هلند وارد کشور شد و از آن زمان تاکنون در مجتمع مرغ لاین بابلکنار واقع در استان مازندران نگهداری می‌شود. بررسی شاخص‌های عملکردی جوجه‌های گوشتی حاصل از لاین آرین مانند ضریب تبدیل خوراک، افت لاشه بعد از کشتار، درصد تلفات و … در مقایسه با سویه‌های خارجی نشان دهنده عملکرد پایین‌تر این سویه است؛ به نحوی که در سال ۱۴۰۱ به طور متوسط مرغداران به ازای تولید هر قطعه مرغ آرین باید حدود ۱۱ هزار تومان[۱] هزینه بیشتری صرف کنند.

لاین آرین یک سویه سبک وزن و متوسط جثه محسوب می‌شود، به نحوی که با افزایش طول دوره پرورش برای وزن گیری بیشتر، هزینه‌های تولید آن نیز به دلیل افت عملکرد افزایش می‌یابد و در نتیجه در رقابت با سویه‌های خارجی، سوددهی کمتری دارد. به همین منظور دستیابی آرین به وزن بالاتر از ۲.۵ کیلوگرم و ضریب تبدیل قابل رقابت با سویه‌های خارجی، نیازمند کار تحقیقاتی و اصلاح نژاد در بخش لاین است که در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست.

بازدید میدانی و مصاحبه با تعدادی از کارشناسان و مسئولان سابق و فعلی مجتمع لاین بابلکنار نشان می‌دهد این مجتمع به دلیل اشکالات ساختاری و مالی به شدت با ضعف زیرساختی و نیروی انسانی ماهر برای حفظ و نگهداری لاین آرین مواجه است. همچنین طی ۳۰ سال اخیر هیچگونه کار تحقیقاتی و اصلاح نژادی جدی و موثر نیز برای بهبود عملکرد این پرنده انجام نشده است.

در سال ۱۳۹۸ و با شروع دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران، واردات مرغ اجداد به دلیل مشکلات تحریم و ناکارآمدی شرکت‌های واردکننده به مدت ۶ ماه قطع شد. عواقب عدم واردات اجداد خارجی و مشکلات در تامین گوشت مرغ باعث شد تا در آن مقطع، توجه مسئولین به استفاده از ظرفیت لاین آرین جلب شود. به همین منظور دولت طی سال‌های اخیر اقدامات مختلفی نظیر تشکیل کمیته ملی احیای مرغ لاین آرین، ارائه سیاست‌های تشویقی و حمایتی از تولیدکنندگان آرین، ارائه برنامه جدید برای بهبود زیرساخت‌های مجتمع بابلکنار و تدوین سند تحقیق و توسعه را در دستور کار قرار داده است. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد تعریف ساختارها و سیاست‌های نامناسب طی سال‌های اخیر باعث شده تا اقدامات مربوط به احیای آرین به نتیجه مطلوب نرسند.

در این گزارش، براساس مسئله‌شناسی صورت گرفته و مصاحبه با خبرگان و کارشناسان صنعت مرغداری کشور، راهکارهایی جهت حفظ و ارتقاء لاین آرین تدوین و ارائه شده است که با اجرایی شدن آن، تامین ۳۰ درصد از نیاز بازار گوشت مرغ کشور از طریق سویه آرین تا پایان سال ۱۴۰۴ امکان پذیر می‌شود و عملکرد اقتصادی آن نیز بهبود قابل توجهی پیدا خواهد کرد. برای دستیابی به این هدف، لازم است تغییرات ساختاری در اداره مجتمع آرین و برنامه‌های توسعه بازار و اصلاح‌نژاد این سویه داخلی صورت گیرد و از ظرفیت های هلدینگ‌های بزرگ کشاورزی کشور، به منظور مدیریت یکپارچه زنجیره آن استفاده شود.

[۱] براساس قیمت خوراک ۱۶۵۰۰ تومان