نامه اندیشکده اقتصاد مقاومتی به معاون اول رئیس جمهور: اصلاح تعرفه برق مشترکین پرمصرف راهکار عبور از خاموشی
جناب آقای دکتر جهانگیری
معاون اول محترم رئیس جمهور
سلام علیکم
همانطور که مستحضر هستید؛ عدم تعادل در میزان تولید و مصرف برق کشور، موجب بوجود آمدن خاموشی های متعدد تابستان در سال جاری شد که از آن به عنوان بحران برق یاد می شود. خاموشی هایی که علاوه بر خسارات فراوان به صنایع و اقتصاد ملی، موجبات نارضایتی عموم مردم را بوجود آورد و کماکان نیز در بعضی نقاط کشور مشاهده می شود.
بر اساس گزارش اخیر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، مشترکین خانگی بیش از ۵۱ درصد از تقاضای مصرف برق در ساعات اوج بار شبکه را به خود اختصاص داده اند. همچنین بر اساس آمار شرکت توانیر، در سال ۹۶ از مجموع ۸۴.۵ تراوات ساعت مصرف برق در بخش خانگي، ۴۲ درصد توسط ۲۰ درصد از مشترکین پرمصرف که عمدتا از دهک های بالا و پردرآمد جامعه بوده و از امکانات رفاهی فراوان برخوردار هستند، مصرف شده است.
از طرف دیگر به علت نظام ناکارآمد تعرفه گذاری برق در کشور، مشترکین پرمصرف علیرغم برخورداری از تمکّن مالی، به طور نسبی بیش از ۲ برابر سایر مشترکین و عموم مردم از یارانه پنهان برق بهره مند می شوند. این موضوع سبب شده است تا این مشترکین نه تنها هیچ انگیزه ای برای کنترل و کاهش مصرف برق خود نداشته باشند، بلکه به مصرف بیشتر برق تشویق شوند. این در حالیست که در عمده کشورها، مشترکینی که از الگوی مصرف نامتعارف و ناهماهنگ با عموم مردم پیروی می‌کنند، نه تنها از یارانه و کمک دولت بهره مند نمی شوند، بلکه مشمول جریمه‌های سنگین نیز می‌گردند.
به عنوان یک تجربه جهانی، در ایالت کالیفرنیا آمریکا در ژوئن سال ۲۰۰۱، تعرفه برق مشتركين پرمصرف تا حدود ۴۷ درصد افزايش داده شد؛ در مقابل مشتركيني كه داراي مصارف حداقلي بودند (دو پله اول) با هیچ افزایش قیمتی روبرو نشدند؛ اين سياست هوشمندانه باعث شد تا توان مصرفي در زمان اوج بار حدود ۱۲ درصد نسبت به سال ۲۰۰۰ در این ایالت كاهش بايد. به عنوان تجربه ای دیگر، در برزیل ۸۰ درصد میانگین برق مصرفی مشترکین در سال قبل به عنوان سهمیه هر مشترک در سال جدید در نظر گرفته می شود و برای مصارف بالاتر از سهمیه، تعرفه برق افزایش قابل توجهی پیدا می کند؛ به‌طوری که مصرف بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلووات ساعت ۵۰ درصد و مصرف بیش از ۵۰۰ کیلووات ساعت ۲۰۰ درصد افزایش تعرفه دارد.
بنابراین با توجه به تجربیات جهانی و همچنین اتفاق نظر میان کارشناسان، مسئولین وزارت نیرو، نمایندگان مجلس و عموم مردم (طبق نظرسنجی صداوسیما) بر افزایش تعرفه برق مشترکین پرمصرف که علاوه بر رفع بحران خاموشی برق در بخش خانگی، مانع از تعطیلی صنایع و کارگاه های تولیدی به دلیل قطع برق نیز می شود، ضروری است هرچه سریعتر تعرفه برق ۲۰ درصد از مشترکین که از آنها به عنوان مشترکین پرمصرف یاد می شود، افزایش یابد.
در پایان ذکر این نکته حائز اهمیت است که نیروگاه سازی و افزایش توان تولید برق کشور، امری لازم و ضروری است و شرایط را برای صادرات برق، توسعه بخش های صنعتی، شیرین سازی آب دریا و افزایش درآمد کشور از این مسیر فراهم می‌کند؛ لذا باید با تکیه بر توان داخلی و با برنامه‌ریزی مشخص، در دستور کار دولت قرار گیرد. با این وجود، ساخت نیروگاه تنها با هدف پاسخگویی به مصرف برق در زمان اوج بار در اوقات محدودی از سال، اقدامی غیرکارشناسی و هزینه زاست که منجر به هدررفت منابع می گردد. در واقع راه اصلی و هوشمندانه برای مدیریت مصرف برق به ویژه در زمان های اوج بار، افزایش تعرفه برق مشترکین پرمصرف به صورت بازدارنده است.
اندیشکده اقتصاد مقاومتی آماده است جزئیات مرتبط با اصلاح تعرفه برق مشترکین پرمصرف و همچنین اقداماتی که دولت می تواند در این زمینه در دستور کار قرار دهد را به صورت مبسوط، خدمت جنابعالی ارائه نماید. امید است که تصمیمات هوشمندانه و فوری دولت با همکاری دیگر دستگاه ها زمینه را برای تحقق اقتصاد مقاومتی فراهم آورد.