نامه اندیشکده اقتصاد مقاومتی به رئیس بانک مرکزی: پیشنهاد ۲ اقدام عملیاتی برای بی اثر کردن تحریم های ارزی
جناب آقای دکتر همتی
رئیس محترم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
سلام علیکم
همانطور که مستحضر هستید؛ در شرایطی که یکی از لازمه های مهم مقاوم سازی اقتصاد ایران افزایش مبادلات و تجارت خارجی با کشورهای هدف است، اعمال تحریم های گوناگون و ظالمانه با هدف ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران و خارج کردن این نظام از مسیر پیشرفت، موجب ایجاد محدودیت های جدی در بازرگانی خارجی کشور شده است. رفع این محدودیت ها و موانع، اقدام عملیاتی و سریع دستگاه های اثرگذار کشور به ویژه بانک مرکزی را می‌طلبد؛ آن هم در شرایطی که فرصت واکنش بسیار اندک است.
همزمان با خروج آمریکا از برجام مقرر شده است که تحریم های دلاری و پیام رسانی مبادلات مالی در عرصه بین المللی علیه ایران طی دو دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه مجددا بازگردانده شود؛ زمان دوره اول طی روزهای آتی فرا می رسد.
بنابراین بانک مرکزی به عنوان خط مقدم مقابله با تحریم ها، نقشی حیاتی در این زمینه بر عهده دارد و اقدامات کلیدی از آن انتظار می رود. با این وجود این نهاد حاکمیتی طی ۵ سال اخیر، اقدام قابل توجهی در این راستا انجام نداده و همین مسئله باعث تشدید نوسانات ارزی، تاثیرپذیری اقتصاد از خروج آمریکا از برجام و اثرگذاری تحریم های جدید شده است. این درحالیست که طی این مدت، کارشناسان و نهادهای سیاستگذاری از جمله اندیشکده اقتصاد مقاومتی، بارها اقداماتی که ضروری است در دستور کار بانک مرکزی قرار گیرد را گوشزد نمودند.
بی اثر کردن تحریم ها راهبردی عملیاتی و امکانپذیر است که باید در مقابله با تحریم های جدید در دستور کار قرار گیرد و دستگاه های مختلف کشور از جمله بانک مرکزی، در این راستا اقدام نمایند. بر این اساس با توجه به حضور جنابعالی در مسند ریاست بانک مرکزی، ضروری است هرچه سریعتر ۲ اقدام زیر در دستور کار قرار گیرد:
یک) انعقاد و عملیاتی نمودن پیمان پولی دوجانبه با کشورهای طرف تجاری از قبیل روسیه، چین، هند، عراق، ترکیه، پاکستان و سایر کشورهای مستعد و شرکای اصلی تجاری: بررسی ها نشان می دهد در صورتي كه بانك مركزي پيمان پولي دوجانبه تنها با ۳ كشور چين، هند و تركيه را منعقد و عملياتي نماید، بیش از ۴۰ درصد حجم تجارت كشور بدون نياز به دلار انجام خواهد شد. همانطور که مستحضر هستید، در این زمینه سایر کشورها نیز اقدامات متعددی انجام داده اند و جهت کاهش وابستگی به دلار، بیش از ۵۰ پیمان پولی بین کشورهای مختلف تاکنون منعقد شده است.
دو) راه اندازی و استفاده از پیام رسان مالی جایگزین سوئیفت در مبادلات مالی: از آنجا که آمریکا از اطلاعات مبادلات مالی و تراکنش‌های تمامی کشورها در سوئیفت، در راستای اهداف خود استفاده نموده و در مواقع لزوم نیز با رصد و پیگیری تراکنش‌ها، این پیام رسان مالی را به عنوان یک ابزار تحریمی مورد استفاده قرار می‌دهد، ضروری است مسیر پیام رسانی مالی کشور تغییر نماید تا امکان رصد مبادلات مالی کشور برای دیگر کشورها فراهم نشود. به عنوان نمونه در پیمان پولی دوجانبه که میان ایران و ترکیه منعقد شده است، ضروری است از یک پیام رسان مالی غیر از سوئیفت استفاده شود تا مبادلات مالی از این مسیر به صورت امن انجام شده و توسعه یابد و امکان رصد آن برای کشوری چون آمریکا وجود نداشته باشد. چین و روسیه از جمله کشورهایی هستند که جهت انجام مبادلات میان خود با استفاده از یوآن و روبل، اقدام به راه اندازی یک سیستم پیام رسان مالی دوجانبه جایگزین سوئیفت با استفاده از تکنولوژی بلاک چین نموده اند. دیگر بانک های مطرح جهانی در کشورهای مختلف نیز برای کاهش هزینه های مبادلات و کاهش آسیب پذیری، این مسیر را در دستور کار خود دارند.
در خصوص اهمیت دو پیشنهاد ارائه شده، لازم به ذکر است که اخیرا جیمز ریکاردز مشاور سازمان CIA آمریکا و از طراحان اصلی تحریم ها علیه ایران، بیان کرده است که آمریکا از طریق دلار و سیستم های پرداختی آن به تمامی مبادلات کشورها اشراف کامل دارد و تحریم های آمریکا بدون دلار و نظاماتی مانند سوئیفت مؤثر نخواهد بود.
لذا با توجه به مسیرهایی که پیش روی کشور در شرایط فعلی وجود دارد، امید است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از فرصت موجود بهترین استفاده را نموده و در جهت مقاوم سازی اقتصاد و بی اثر کردن تحریم ها گام بردارد؛ در غیر اینصورت، این نهاد باید نسبت به آثار عدم اقدام به موقع و آسیب هایی که ممکن است در این صورت گریبانگیر اقتصاد ایران شود، پاسخگو باشد.
اندیشکده اقتصاد مقاومتی آماده است در این زمینه پیشنهادهای عملیاتی خود را با جزئیات کامل در جلسه ای به جنابعالی ارائه نماید.