نامه اندیشکده اقتصاد مقاومتی به رئیس جمهور: توسعه پتروپالایشگاه‌ها مهمترین راهبرد بی‌اثر کردن تحریم
جناب آقای دکتر روحانی
رئیس محترم جمهور
سلام علیکم
همانطور که مستحضر هستید؛ تحریم های ظالمانه اقتصادی مسئله ای است که در سال های اخیر به شکل جدید و به صورت شبکه ای، هوشمند و ثانویه گریبانگیر اقتصاد ایران شده است. پیش از این نیز جمهوری اسلامی ایران سال ها از جانب آمریکا تحریم بود و سابقه تحریم‌ها به اوایل انقلاب اسلامی بر می گردد؛ اما اثرگذاری تحریم های جدید پس از همراهی دیگر کشورها از جمله کشورهای اروپایی با آمریکا و رسوخ قوانین تحریمی به حوزه هایی چون نظام بانکی و فروش نفت رخ داد.
برای مقابله با این تحریم‌ها و جلوگیری از اثرگذاری آن بر اقتصاد کشور، ۳ راهبرد وجود دارد. راهبرد اول «دور زدن تحریم» است که توسط دولت دهم به کار گرفته شد؛ این راهبرد شاید در مدت کوتاهی توانست به کشور کمک کند، اما به دلیل ریسک بالای مسیرهای غیررسمی و غیرمتعارف و امکان بالای فسادزایی آن، پس از مدتی ناکارآمد شد و اثر عکس گذاشت.
راهبرد دوم «برداشتن تحریم» است که توسط دولت های یازدهم و دوازدهم دنبال شد؛ اما از آنجا که کشورهای سلطه‌گر به هیچ وجه قادر به کوتاه آمدن در مقابل جمهوری اسلامی ایران نبوده و از اساس با این نظام و کشور مخالفند، این راهبرد نیز به جایی نرسید و پس از مدت‌ها تلاش برای مذاکره و تدوین نتایج آن در قالب قرارداد برجام، اصلی‌ترین کشور حاضر در قرارداد یعنی آمریکا آن را زیر پا گذاشت.
بنابراین نه «دور زدن تحریم» و نه «برداشتن تحریم» چه از لحاظ نظری و چه از لحاظ عملی، نمی تواند راهبرد مناسب برای میان مدت و بلندمدت اقتصاد کشور باشد و منجر به مقاوم سازی اقتصاد گردد. راهبرد سوم و اصلی برای مقابله با تحریم‌ها و مقاوم‌سازی اقتصاد در مواجهه با آن، «بی اثر کردن تحریم» است. راهبردی که منجر به افزایش هزینه تحریم و در عین حال، افزایش توان ضربه پذیری اقتصاد می شود.
در این زمینه بخش نفت کشور که از بخش های اصلی اقتصاد و نقطه مهم اثرگذاری تحریم‌ها بوده، نقش کلیدی دارد و ضروری است اقدامات مرتبط با راهبرد «بی اثر کردن تحریم» هر چه سریعتر در آن عملیاتی شود.
اقدامات متعددی در این راستا پیش روی کشور وجود دارد که وابسته به توان داخلی بوده و تنها با همت مسئولین و سرمایه گذاری مردم امکانپذیر است؛ «تولید و فروش فرآورده های نفتی و پتروشیمیایی به جای خام فروشی از طریق توسعه و افزایش ظرفیت پتروپالایشگاه های کشور» مهمترین اقدام در بی اثر کردن تحریم خرید نفت ایران است که در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی نیز مورد تاکید قرار گرفته است.
تعداد بسیار بیشتر مشتریان، فروش جزئی تر محصولات پتروشیمیایی نسبت به محموله های بزرگ نفت خام، منحصر به فرد نبودن محصولات پتروشیمیایی همانند نفت خام ایران، ایجاد اشتغال، فرصت سرمایه گذاری برای مردم و جذب نقدینگی سرگردان کشور، ایجاد ارزش افزوده بیشتر در صنایع پایین دست پتروشیمی، سهولت بیشتر در فروش و تبدیل ریالی آن و تبدیل شدن ایران به هاب انرژی و پتروشیمی در منطقه از جمله مزایای تولید و فروش فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی نسبت به خام فروشی است که منجر به بی اثر شدن تحریم‌ها می‌شود.
این اقدام یکی از برنامه های اصلی جهت تهیه «نقشه‌ی راه اقتصادِ باثبات» مورد اشاره رهبر انقلاب است که در میان مدت کشور را از وابستگی به خام فروشی نفت مصون کرده و با بی اثر کردن تحریم ها، زمینه را برای مقاوم سازی اقتصاد فراهم می کند.
بنابراین در این راستا ضروری است فعالیت های زیر در دستور کار قرار گیرد:
یک) بازطراحی و تبدیل طرح های پالایشگاهی موجود مثل آناهیتا، جاسک، پارس و سیراف به پتروپالایشگاه و فعال‌سازی آن در اسرع وقت
دو) افزایش سریع ظرفیت پالایشی و پتروشیمی کشور از طریق ساخت پتروپالایشگاه های خوراک مایع جدید با در نظر گرفتن نکات مرتبط با جانمایی صحیح
سه) اعمال دوره های تنفس در بازپرداخت بدهی ها و اعطای معافیت های مالیاتی هوشمند به جای تخفیف در نرخ خوراک جهت تشویق بخش خصوصی به سرمايه گذاري در حوزه پتروپالايشگاه
چهار) استفاده از ابزارهای متنوع بازار سرمایه مانند شركت پروژه، صندوق پروژه، صكوك استصناع و همچنين صندوق‌هاي سرمايه گذاري برای جذب سرمایه های مردم و نقدینگی بالای کشور جهت تامین مالی پروژه‌های پتروپالایشگاهی خوراک مایع
از آنجا که دوره های ۹۰ و ۱۸۰ روزه بازگشت تحریم ها نزدیک است و دوره اول آن کمتر از یک ماه دیگر فرا می رسد؛ و از طرفی خبرها حاکی از آن است که خریداران نفت ایران به سمت پیدا کردن فروشندگان جدید در حال حرکت هستند؛ ضروری است دولت از طریق وزارت نفت در این زمینه هرچه سریعتر اقدام نماید.
اندیشکده اقتصاد مقاومتی آماده است پیشنهادهای تکمیلی خود در این زمینه را با جزئیات کامل، در جلسه ای خدمت جنابعالی ارائه نماید. امید است که دولت جمهوری اسلامی ایران با اقدامات سریع خود در این راستا، امکان اثرگذاری تحریم های نفتی را به صفر رسانده و زمینه مقاوم سازی اقتصاد را فراهم نماید.
رونوشت:
آیت الله خامنه ای رهبر معظّم انقلاب اسلامی