پیگیری تعامل راهبردی ایران و چین در حوزه امنیت غذایی؛ سومین مجمع مشترک اندیشکدههای دو کشور
به گزارش روابط عمومی اندیشکده اقتصاد مقاومتی، سومین دوره «مجمع اندیشکدههای ایران و چین» به ابتکار مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه، شنبه و یکشنبه ۲۲ و ۲۳ آذر ۱۴۰۴ در محل این مرکز در تهران برگزار شد. این رویداد مهمترین چارچوب گفتوگوی نخبگانی میان مراکز پژوهشی، اندیشکدهها و کارشناسان دو کشور در آستانه پنجاهوپنجمین سال روابط رسمی ایران و چین است که از سه سال قبل به ابتکار مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی آغاز شده و بهعنوان یک برنامه ثابت در تقویم روابط دوجانبه تثبیت شده است.
در این مجمع اندیشکدهها، مجموعهای از پنلها و کارگاههای تخصصی با حضور مقامات، دانشگاهیان و پژوهشگران برجسته ایرانی و چینی برگزار گردید. محورهای اصلی مجمع پیشرو شامل همافزایی ابتکارات جهانی رؤسای جمهور دو کشور، بررسی روندهای ژئوپلیتیکی غرب آسیا، ظرفیتهای جدید همکاری اقتصادی و فناورانه، انرژی، سرمایهگذاری، امنیت غذایی و اتصالپذیری کریدورها بود.
اندیشکده اقتصاد مقاومتی در این مجمع، در نشست تخصصی با موضوع «امنیت غذایی»، در خصوص همکاری راهبردی میان دو کشور در زنجیره تامین کالای اساسی، با سیاست پژوهان چینی به گفتگو پرداخت. در این نشست محمد امینی رعیا مدیر اندیشکده و محمدمهدی فامیل محمدی مدیر محور تجارت کشاورزی اندیشکده با یائو کای لین مشاور تخصصی حوزه کشاورزی چین و لیوچانگ پژوهشگر مطالعات توسعه در CIIS به گفتگو پرداختند. سید حسن محفوظی مدیر گروه تولید و تجارت اندیشکده نیز به عنوان دبیر نشست، مدیریت جلسه را بر عهده داشت.
در این نشست محمد امینی رعیا مدیر اندیشکده گفت: اندیشکده اقتصاد مقاومتی یک «کانون تفکر و تصمیم سازی» است که دولتی محسوب نمی شود اما ارتباط وسیع و عمیقی با نهادهای موثر حاکمیتی و دولتی دارد و یکی از نهادهای مورد رجوع در «تصمیم گیری اقتصادی» محسوب می شود.
وی افزود: رویکرد اندیشکده، مقاوم سازی اقتصاد ایران است و ذیل این رویکرد، توجه ویژه ای نیز به شرکای راهبردی کشور، در راس آنها چین، وجود دارد. لذا در کلیه موضوعات تحت پیگیری اندیشکده، از جمله انرژی، سرمایه گذاری، تجارت، کشاورزی، صنعت و …، یک وجه از کار توجه به دامنه بین المللی کار در نسبت به این کشورهاست تا بتوانیم با همکاری مشترک، در نظم جدید جهانی نقش آفرینی کنیم و قطب جدیدی از قدرت شکل دهیم.
امینی رعیا گفت: وقتی از «تعامل راهبردی» در حوزه کالاهای اساسی سخن میگوییم، منظور ما تنها یک رابطه خرید و فروش ساده و مقطعی نیست. صحبت از ایجاد یک چارچوب بلندمدت، پایدار و قابل اعتماد است که امنیت تامین برای هر دو طرف را تضمین میکند و بر اساس منافع مشترک و درک متقابل از چالشهای جهانی بنا شده باشد.
مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی گفت: نگاه راهبردی ما، ریشه در یک تحلیل مشترک از نقایص ساختار کنونی تجارت جهانی دارد. از نگاه تصمیمسازان ایرانی، این امر کاملاً ملموس است که دولت چین به درستی به این نتیجه رسیده که ساختار موجود حاکم بر تجارت کالاهای اساسی -که قیمتگذاری، تسویه ارزی، فرآوری و سایر حلقههای زنجیره تامین آن در انحصار چند شرکت و نهاد وابسته به مراکز خاص قدرت در شمال جهانی است- ذاتاً بحرانزا و ناپایدار است.
وی افزود: اقدامات عملی و هوشمندانه چین در جهت حذف واسطههای غیرضروری، دور زدن بورسهای انحصاری و نظام ارزی آمریکا، و ایجاد ارتباط مستقیم با مبادی تولید، گواه اراده این کشور برای شکلدهی به یک نظم جدید و عادلانهتر در تجارت این کالاهای حیاتی است.
امینی رعیا گفت: ایران نیز به دنبال کاهش وابستگی در تامین کالای اساسی و ارتقاء سطح امنیت غذایی خود با همین رویکرد است و این مسئله لزوما به شرایط تحریم مرتبط نیست. بلکه یک راهبرد کلان در سیاست های اقتصاد مقاومتی محسوب می شود.
محمدمهدی فامیل محمدی در ادامه در تشریح راهکارهای عملیاتی برای تعامل راهبردی ایران و چین در حوزه امنیت غذایی گفت: بعنوان یک نقطه اتصال کلیدی دیگر، ما به دنبال آن هستیم که تعاملات تجاری دو کشور در حوزه انرژی و کالای اساسی در یک سازکار رسمی انجام شود. در این چارچوب، کالای اساسی یکی از اصلیترین و جذابترین گزینههای روی میز برای تکمیل یک چرخه سودمند تجارت متقابل است که میتواند هسته یک نظم جدید برای ساماندهی پرداخت بین الملل ایران با استفاده از زیرساختهای ارزی چینی را تشکیل دهد و دو شریک را در یک پیوند راهبردی ناگسستنی به یکدیگر نزدیکتر کند.
وی افزود: راهکار دوم، پیوند خوردن با سیاست کلان و بلندپروازانه «جهانیشدن» یا «Going Global» چین در بخش «کشاورزی فراسرزمینی» است. سیاستی که از اواخر قرن گذشته آغاز شد و از حدود سال ۲۰۱۵ در حوزه کشاورزی شتاب گرفت. چین با این استراتژی، به دنبال ایجاد زنجیره تأمین امن و تحت کنترل خود در خارج از مرزهایش است. یک نمونه بارز و عملیاتی آن، پروژه عظیم کشاورزی فراسرزمینی در ۳۲ میلیون هکتار از اراضی جنوب شرق روسیه تحت عنوان «کریدور زمینی جدید غلات» (به اختصار NLGC) است که از سال ۲۰۲۰ توسط نهادهایی مانند «کمیسیون توسعه» چین کلید خورده و هدف آن، تأمین نیاز بازار داخلی چین و همچنین سایر کشورهای آسیایی است.
فامیل محمدی گفت: پیشنهاد مشخص و عملیاتی ما این است که مشارکت ایران در این پروژه ذیل استراتژی «کشاورزی فراسرزمینی» چین انجام شود. این مشارکت میتواند از طریق تخصیص بخشی از درآمدهای حاصل از صادرات نفت ایران به چین به عنوان سرمایهگذاری در این پروژه صورت پذیرد.
وی ادامه داد: گام بعدی و پیشنهاد سوم، بهرهبرداری هوشمندانه از موقعیت جغرافیایی و توان صنعتی ایران برای ایجاد ارزش افزوده در یک زنجیره تأمین غذایی پایدار منطقهای است. ایران، با موقعیت بینظیر جغرافیایی خود، در مرکز یک کریدور حیاتی قرار دارد: از یک سو به کشورهای تولیدکننده عمده مواد اولیه کشاورزی و دامی در شمال (مانند روسیه و قزاقستان) و جنوب (مانند پاکستان و هند) متصل است، و از سوی دیگر به بازارهای بزرگ مصرف فرآوردههای غذایی در خلیج فارس، عراق، افغانستان و قفقاز دسترسی دارد. علاوه بر این، ایران از ظرفیت صنعتی قدرتمند و پیشرفتهای در زمینه فرآوری، بستهبندی و نگهداری مواد غذایی برخوردار است. این صنایع، یک زیرساخت سرمایهگذاری آماده و کمریسک را پیش روی شرکای چینی قرار میدهد. چرا که ریسک صنعت غذا به دلیل بشردوستانه بودن آن، در مقایسه با دیگر حوزهها ناچیز است.
در ادامه سیاست پژوهان چینی حاضر در نشست، ضمن اشاره به موقعیت جغرافیایی ایران و همچنین صنایع و محصولات این کشور، بر توسعه روابط فیمابین تاکید کردند و ابتکارات مطرح شده را مورد تایید قرار دادند. ایشان با اشاره به ظرفیت نظام پرداخت ارزی چین، خطوط ریلی گسترده و همچنین تاکید بر تجارت تهاتری، توسعه روابط دو کشور را ممکن دانستند و مطرح کردند که ایران و چین می توانند در حوزه امنیت غذایی، تعامل راهبردی و موثری با یکدیگر داشته باشد.
امینی رعیا در پایان این نشست گفت: ذیل این تعامل راهبردی، می توان بین بخش های مختلف از جمله نظام تسویه ارزی، خطوط ریلی مشترک و تجارت تهاتری، ارتباط برقرار کرد و این موارد را به هم پیوند داد تا با ایجاد یک زنجیره ارزش منطقه ای مشترک، در نظم جدید جهانی نقش ایفا کنیم و قطب جدیدی از قدرت بسازیم. اندیشکده اقتصاد مقاومتی آماده گفتوگوی فنی و تدوین نقشه راه عملیاتی برای هر یک از این لایهها با طرف چینی و پیگیری آن در سطح ملی و حاکمیتی ایران است.
آلبوم تصاویر این نشست از اینجا قابل مشاهده است.